بررسی تأثیرات کم آبیاری سنتی و آبیاری ناقص ریشه روی هورمون آبسسیک اسید گیاه آفتابگردان در شرایط مزرعه

سرانه منابع آبی جهان رو به کاهش است، بنابراین ایجاد شیوه های نوین آبیاری از جمله آبیاری ناقص ریشه لازم است. محدودیت منابع آب و ضرورت افزایش کارایی مصرف آب آبیاری، باعث شد ارقامی از گیاهان که به خشکی متحمل ترند، کشت شوند. آگاهی از تأثیر تنش آبی بر خصوصیات فیزیولوژیکی گیاه شامل هورمون آبسسیک اسید و نیز اثر آن بر الگوی توسعه ریشه ضروری است زیرا تأمین مواد غذایی لازم برای رشد گیاه از ناحیه ریشه می باشد. همچنین تنش های محیطی اغلب سبب تغییر آبسسیک اسید بافت گیاه می شوند، بنابراین از این ویژگی می توان به عنوان یک نشانگر فیزیولوژی مناسب برای بررسی تحمل و مقاومت به تنش های محیطی استفاده نمود. از عوامل تأثیر گذار بر الگوی توسعه ریشه و خصوصیات فیزیولوژیکی، مقدار و مدیریت مصرف آب است. بنابراین پژوهش حاضر در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با پنج تیمار و سه تکرار در سال 1391 در مزرعه پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام شد. تیمار های آبیاری شامل آبیاری کامل، آبیاری ناقص ریشه در دو سطح 75% و 55% وکم آبیاری سنتی (تنظیم شده) در دو سطح 75% و 55% بود. به منظور بررسی صفات ریشه شامل طول، سطح، قطر، وزن مرطوب و خشک، در آخر فصل رشد یک مرحله نمونه برداری انجام شد. به منظور اندازه گیری غلظت هورمون آبسسیک اسید، شیره ی گیاهی به مقدار لازم از ساقه ی بریده شده ی گیاهان گرفته شد. در مجموع پنج نمونه برداری با فاصله یک هفته انجام شد. نتایج نشان داد که بیشترین غلظت هورمون آبسسیک اسید، 173/0 (میلی گرم بر گرم) در تیمار آبیاری ناقص ریشه در سطح 55% و کمترین غلظت هورمون آبسسیک اسید 001/0 (میلی گرم بر گرم) در تیمار آبیاری کامل به دست آمد. بیشترین مقادیر طول، سطح، وزن مرطوب و خشک ریشه در تیمار آبیاری ناقص ریشه در سطح 75% و کمترین مقادیر صفات مذکور در تیمار کم آبیاری سنتی در سطح 55% مشاهده شد. برای صفات قطر و نسبت وزن خشک ریشه به اندام هوایی بیشترین مقدار برای تیمار کم آبیاری سنتی در سطح 55% و کمترین مقدار برای تیمار آبیاری کامل بدست آمد. برای صفات وزن تر و خشک برگ، ساقه و طبق، بیشترین مقدار در تیمار آبیاری کامل و کمترین مقدار در تیمار کم آبیاری سنتی در سطح 55% مشاهده شد. آزمون آماری snk نشان داد که اختلاف معنی داری بین تیمار های آبیاری کامل و آبیاری ناقص ریشه در سطح 75% برای صفات اندازه گیری شده ریشه و اندام هوایی وجود نداشت. بنابراین به منظور صرفه جویی در آب به طوری که گیاه آسیبی را متحمل نشود استفاده از تیمار آبیاری ناقص ریشه در سطح 75% توصیه می شود.